آشنایی با بیماری نقرس

نقرس یکی از انواع درگیری های مفصلی است که در افراد با اسید اوریک بالا رخ می دهد. مشخصه آن حملات ناگهانی و شدید درد، تورم، قرمزی و حساسیت در یک یا چند مفصل و اغلب در شست پا است.
حمله ناگهانی نقرس بیشتر ممکن است در شب رخ دهد هرچند که شروع حمله ممکن است در طی روز هم باشد. این حملات ناگهانی می توانند باعث بیدار شدن از خواب در نیمه شب شوند با حسی شبیه این که شست پا آتش گرفته است. مفصل آسیب دیده داغ، متورم و به قدری حساس است که حتی وزن ملحفه روی آن غیرقابل تحمل به نظر می‌رسد.
نشانه های این بیماری ممکن است بعد از مدتی از بین بروند، اما راه هایی برای مدیریت علائم و جلوگیری از عود کردن آن وجود دارد.

علائم

علائم نقرس ناگهانی بوده و بیشتر ممکن است در شب خود را نشان دهند هرچند بروز علائم ممکن است طی روز هم باشد.

• درد شدید مفاصل: نقرس هر مفصلی را می تواند گرفتار کند اما معمولاً اولین حملات در انگشت اول پا رخ می دهد. دیگر مفاصلی که معمول تحت تاثیر قرار می گیرند شامل مچ پا، زانو، آرنج، مچ دست و انگشتان است. بیشتر اوقات درد در 4 تا 12 ساعت اول پس از شروع آن شدید است.
• ناراحتی طولانی مدت: پس از کاهش درد شدید، ممکن است برخی از ناراحتی های مفصلی از چند روز تا چند هفته باقی بمانند. احتمال اینکه حملات بعدی بیشتر طول بکشند و مفاصل بیشتری را تحت تاثیر قرار دهند، زیاد است.
• التهاب و قرمزی: مفصل یا مفاصل آسیب دیده متورم، حساس، گرم و قرمز می شوند.
• محدوده حرکتی محدود: با پیشرفت بیماری، ممکن است حرکت دادن مفاصل به طور طبیعی سخت شود.

علل

شروع حمله نقرسی در نتیجه رسوب اسید اوریک در مفصل ایجاد می شود که موجب حمله سیستم دفاعی به مفصل و ایجاد التهاب در مفصل می شود که ویژگی التهاب ایجاد شده درد ، تورم و گرمی و قرمزی مفصل است.

اسید اوریک زمانی تولید می‌شود که بدن پورین ها را که به طور طبیعی در بدن یافت می‌شوند، تجزیه می‌کند. پورین ها در غذاهای خاصی از جمله گوشت قرمز و گوشت اعضای بدن مانند جگر یافت می شوند. غذاهای دریایی غنی از پورین شامل ماهی کولی، ساردین، صدف، گوش ماهی، قزل آلا و ماهی تن می‌باشند. نوشیدنی های الکلی به خصوص آبجو و نوشیدنی های شیرین شده با قند میوه (فروکتوز) باعث افزایش سطح اسید اوریک می شوند.

انسان برخلاف دیگر پستانداران آنزیم تجزیه کننده اسید اوریک را ندارد بنابراین اسید اوریک از طریق کلیه دفع می شود. حال اگر تولید اسید اوریک افزایش یابد یا به علت ناتوانی کلیه، دفع اسید اوریک کاهش یابد سطح اسید اوریک خون افزایش یافته و احتمال حمله نقرسی افزایش می یابد . ولی باید توجه داشت که هرکسی که اسید اوریک بالا داشته باشد الزاما دچار حمله نقرسی نخواهد شد .

عوامل خطر

اگر سطح اسید اوریک در بدن زیاد باشد، احتمال ابتلا به نقرس بیشتر است. عوامل افزایش دهنده سطح اسید اوریک در بدن عبارتند از:

• رژیم غذایی: رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز، صدف، نوشیدنی های شیرین شده با قند میوه (فروکتوز) و مصرف الکل به خصوص آبجو، سطح اسید اوریک را افزایش می دهند که خطر ابتلا به نقرس را افزایش می دهد.
• وزن: اضافه وزن باعث می‌شود بدن اسید اوریک بیشتری تولید ‌کند و در نتیجه کلیه‌ها برای دفع اوریک اسید به مشکل می‌خورند.
• بیماری ها: بیماری هایی مانند فشار خون بالای درمان نشده، دیابت، چاقی، سندرم متابولیک و بیماری های قلبی و کلیوی باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس می شوند.
• داروهای خاص: آسپرین با دوز پایین، برخی داروهای مورد استفاده برای کنترل فشار خون از جمله دیورتیک‌های تیازیدی، مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدودکننده‌های بتا می توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند. همچنین داروهای ضد رد پیوند که برای افرادی که تحت پیوند عضو قرار گرفته اند تجویز می شود، خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
• سابقه خانوادگی نقرس: اگر اعضای خانواده مبتلا به این بیماری بوده اند، احتمال ابتلا بیشتر است.
• سن و جنسیت: نقرس بیشتر در مردان رخ می دهد، در درجه اول به این دلیل که زنان سطح اسید اوریک پایین تری دارند. با این حال، پس از یائسگی سطح اسید اوریک زنان به مردان نزدیک می شود. در مردان احتمال ابتلا به نقرس زودتر، معمولاً بین 30 تا 50 سالگی است. در حالی که در زنان علائم معمولاً پس از یائسگی ایجاد می شود.
• جراحی یا ضربه اخیر: تجربه جراحی یا ضربه اخیر گاهی اوقات می تواند باعث حمله نقرسی شود. در برخی افراد، دریافت واکسن می‌تواند باعث تشدید نقرس شود.

عوارض نقرس

افراد مبتلا به نقرس ممکن است به شرایط شدیدتری مبتلا شوند، مانند:

• نقرس مکرر: برخی از افراد مبتلا به نقرس دوباره نشانه های این بیماری را تجربه نمی‌کنند. ولی بعضی ممکن است چندین بار در سال آن را تجربه کنند. داروها به پیشگیری از حملات نقرس در افراد مبتلا به نقرس مکرر کمک می‌کنند. نقرس در صورت عدم درمان باعث فرسایش و تخریب مفصل می شود.
• نقرس پیشرفته: نقرس درمان نشده ممکن است باعث ایجاد رسوبات بلورهای اوریک اسید در زیر پوست در برآمدگی هایی به نام توفوس شود. توفوس می‌تواند در نواحی مختلفی مانند انگشتان، دست‌ها، پاها، آرنج یا تاندون آشیل در امتداد پشت مچ پا ایجاد شود. توفوس ها معمولاً دردناک نیستند، اما می توانند در هنگام حملات نقرسی متورم و حساس شوند.
• جمع شدن بلورهای اوریک اسید در مجاری ادراری می‌تواند باعث به وجود آمدن سنگ کلیه در افراد مبتلا به نقرس شود. مصرف دارو به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

در صورت تجربه درد شدید و ناگهانی در مفصل، با پزشک خود تماس بگیرید. نقرس درمان نشده می تواند منجر به بدتر شدن درد و آسیب مفاصل شود. تب و گرمی مفاصل از نشانه‌های عفونت است. در صورت مشاهده این علائم فورا به پزشک مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: سندروم تونل کارپ