اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات که به عنوان اسپوندیل آرتریت محوری نیز شناخته می شود، یک بیماری التهابی است که به مرور زمان می تواند باعث جوش خوردن برخی از استخوان های ستون فقرات شود. این ترکیب باعث می شود ستون فقرات انعطاف پذیری کمتری داشته باشد و می تواند منجر به حالت خمیده شود. اگر دنده ها تحت تأثیر قرار گیرند، تنفس عمیق ممکن است دشوار باشد.

 

اسپوندیلیت آنکیلوزان

همانطور که اسپوندیلیت آنکیلوزان بدتر می شود، استخوان جدید به عنوان بخشی از تلاش بدن برای بهبودی تشکیل می شود. استخوان جدید به تدریج شکاف بین مهره ها را پر می کند و در نهایت بخش هایی از مهره ها را به هم می چسباند. مهره های جوش خورده می توانند انحنای طبیعی ستون فقرات را صاف کنند که باعث ایجاد حالت خمیده و انعطاف ناپذیر می شود.

اسپوندیلوآرتریت محوری دو نوع دارد. هنگامی که این بیماری در اشعه ایکس یافت می شود، اسپوندیلیت آنکیلوزان نامیده می شود که به عنوان اسپوندیل آرتریت محوری نیز شناخته می شود. زمانی که این عارضه در اشعه ایکس قابل مشاهده نباشد اما بر اساس علائم، آزمایش خون و سایر آزمایشات تصویربرداری مشخص شود، به آن اسپوندیلوآرتریت محوری غیررادیوگرافیک می گویند.

علائم معمولا در اوایل بزرگسالی شروع می شود. التهاب همچنین می تواند در سایر قسمت های بدن رخ دهد – معمولاً چشم ها.

هیچ درمانی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود ندارد، اما درمان‌ها می‌توانند علائم را کاهش داده و احتمالاً پیشرفت بیماری را کند کنند.

 

علائم روماتیسم ستون فقرات

علائم اولیه اسپوندیلیت آنکیلوزان ممکن است شامل کمردرد و سفتی در ناحیه کمر و باسن باشد، به خصوص در صبح و بعد از دوره‌های عدم تحرک. گردن درد و خستگی نیز شایع است. با گذشت زمان، علائم ممکن است بدتر شود، بهبود یابد یا در فواصل نامنظم متوقف شود.

مناطقی که بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند عبارتند از:

• مفصل بین پایه ستون فقرات و لگن.
• مهره ها در قسمت پایین کمر.
• مکان هایی که تاندون ها و رباط ها به استخوان ها می چسبند، عمدتاً در ستون فقرات، اما گاهی اوقات در امتداد پشت پاشنه پا.
• غضروف بین استخوان سینه و دنده ها.
• مفاصل ران و شانه.

علل اسپوندیلیت آنکیلوزان

علت شناخته شده ای ندارد، اگرچه به نظر می رسد عوامل ژنتیکی در آن دخیل باشند. به ویژه، افرادی که دارای ژنی به نام HLA-B27 هستند، در معرض خطر ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان هستند. با این حال، تنها برخی از افراد دارای این ژن به این بیماری مبتلا می شوند.

عوامل خطر

شروع به طور کلی در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی رخ می دهد. اکثر افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان دارای ژن HLA-B27 هستند. اما بسیاری از افرادی که این ژن را دارند هرگز دچار این بیماری نمی شوند.

عوارض

در اسپوندیلیت آنکیلوزان شدید، استخوان جدید به عنوان بخشی از تلاش بدن برای التیام تشکیل می شود. این استخوان جدید به تدریج شکاف بین مهره ها را پر می کند و در نهایت بخش هایی از مهره ها را به هم می چسباند. آن قسمت های ستون فقرات سفت و غیر قابل انعطاف می شوند. فیوژن همچنین می تواند قفسه سینه را سفت کند و ظرفیت و عملکرد ریه را محدود کند.

 

سایر عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• التهاب چشم که یووئیت نامیده می شود. یکی از شایع ترین عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان، یووئیت می تواند باعث درد چشم با شروع سریع، حساسیت به نور و تاری دید شود. در صورت بروز این علائم فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
• شکستگی های فشاری. استخوان های برخی افراد در مراحل اولیه اسپوندیلیت آنکیلوزان ضعیف می شود. مهره های ضعیف می توانند مچاله شوند و شدت حالت خمیده را افزایش دهند. شکستگی مهره ها می تواند به طناب نخاعی و اعصابی که از ستون فقرات عبور می کنند فشار وارد کند و احتمالاً به آن آسیب برساند.
• مشکلات قلبی. اسپوندیلیت آنکیلوزان می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در آئورت، بزرگترین شریان بدن شود. آئورت ملتهب می تواند به حدی بزرگ شود که شکل دریچه آئورت قلب را مخدوش کند که عملکرد آن را مختل می کند. التهاب مرتبط با اسپوندیلیت آنکیلوزان خطر ابتلا به بیماری قلبی را به طور کلی افزایش می دهد.

 

 

تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان

در طول معاینه فیزیکی، پزشک شما ممکن است از شما بخواهد که در جهات مختلف خم شوید تا دامنه حرکتی ستون فقرات خود را آزمایش کنید. پزشک شما ممکن است سعی کند درد شما را با فشار دادن بر روی بخش های خاصی از لگن یا با حرکت دادن پاهای شما به یک موقعیت خاص بازتولید کند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که یک نفس عمیق بکشید تا ببینید آیا در باز کردن قفسه سینه خود مشکل دارید یا خیر.

تست های تصویربرداری

اشعه ایکس به پزشکان اجازه می دهد تا تغییرات در مفاصل و استخوان ها را بررسی کنند که به آن اسپوندیل آرتریت محوری رادیوگرافیک نیز گفته می شود، اگرچه علائم قابل مشاهده اسپوندیلیت آنکیلوزان که اسپوندیل آرتریت محوری نیز نامیده می شود، ممکن است در اوایل بیماری مشهود نباشد.

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ارائه تصاویر دقیق‌تر از استخوان‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌کند. اسکن‌های MRI می‌توانند شواهدی از اسپوندیلوآرتریت محوری غیررادیوگرافیک را در مراحل اولیه بیماری نشان دهند.

تست های آزمایشگاهی

هیچ آزمایش آزمایشگاهی خاصی برای شناسایی اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود ندارد. برخی از آزمایش‌های خون می‌توانند نشانگرهای التهاب را بررسی کنند، اما بسیاری از مشکلات سلامتی مختلف می‌توانند باعث التهاب شوند.

خون می تواند برای ژن HLA-B27 آزمایش شود. اما بسیاری از افرادی که این ژن را دارند به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نمی شوند و افراد فاقد ژن HLA-B27 می توانند به آن مبتلا شوند.

 

 

درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان

هدف از درمان، تسکین درد و سفتی و جلوگیری یا به تاخیر انداختن عوارض و تغییر شکل ستون فقرات است. درمان اسپوندیلیت انکیلوزان قبل از ایجاد آسیب غیرقابل برگشت بیماری بسیار موفق است.

داروها

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) – مانند ناپروکسن سدیم و ایبوپروفن – داروهایی هستند که پزشکان معمولاً برای درمان اسپوندیلوآرتریت محوری و اسپوندیلوآرتریت محوری غیررادیوگرافی استفاده می کنند. این داروها می توانند التهاب، درد و سفتی را تسکین دهند، اما ممکن است باعث خونریزی دستگاه گوارش نیز شوند.

اگر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مفید نباشند، پزشک ممکن است شروع یک مسدودکننده فاکتور نکروز تومور (TNF) یا یک مهارکننده اینترلوکین 17 (IL-17) را پیشنهاد کند. این داروها زیر پوست یا از طریق داخل وریدی تزریق می شوند. گزینه دیگر مهارکننده ژانوس کیناز (JAK) است. مهارکننده های ژانوس کیناز (JAK) از طریق دهان مصرف می شوند. این نوع داروها می توانند سل درمان نشده را دوباره فعال کنند و شما را مستعد ابتلا به عفونت کنند.

 

نمونه هایی از مسدود کننده های فاکتور نکروز تومور (TNF) عبارتند از:

• آدالیموماب
• Certolizumab pegol
• اتانرسپت
• گلیموماب
• Infliximab

 

مهارکننده‌های اینترلوکین 17 (IL-17) که برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان استفاده می‌شوند عبارتند از secukinumab  و ixekizumab  مهارکننده‌های JAK موجود برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان شامل توفاسیتینیب و آپاداسیتینیب هستند.

توانبخشی

فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان است و می‌تواند مزایای متعددی از تسکین درد گرفته تا بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری را به همراه داشته باشد. یک فیزیوتراپیست می تواند تمرینات خاصی را برای نیازهای شما طراحی کند. برای کمک به حفظ وضعیت بدنی خوب، ممکن است به شما آموزش داده شود:

• تمرینات دامنه حرکتی و کششی.
• تمرینات تقویتی برای عضلات شکم و پشت.
• وضعیت خواب و راه رفتن مناسب.

عمل جراحی

اکثر افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان یا اسپوندیل آرتریت محوری غیر رادیوگرافیک نیازی به جراحی ندارند. اگر درد شدید دارید یا اگر مفصل ران به حدی آسیب دیده است که نیاز به تعویض دارد، ممکن است جراحی توصیه شود.

 

اگر سوال شما تخصصی است و به دنبال نظر پزشک متخصص هستید به صفحه اصلی مرکز روماتیسم ایران مراجعه کنید.

با آرزوی سلامتی